Những điểm mới cơ bản
– Đâu là những đổi mới nổi bật đối với môn Mỹ thuật trong chương trình mới?
Đối với môn Mỹ thuật, chương trình lần này đổi mới những điểm sau:
Thứ nhất, chương trình được mở rộng về phạm vi đối tượng giáo dục, lần đầu tiên được thực hiện dạy – học ở cấp trung học phổ thông.
Thứ hai, chương trình tập trung mục tiêu phát triển năng lực thẩm mỹ, cụ thể ở các năng lực thành phần đặc thù của môn học như: Quan sát và nhận thức thẩm mỹ, Sáng tạo và ứng dụng thẩm mỹ, Phân tích và đánh giá thẩm mỹ.
Thứ ba, chương trình tiếp cận nội dung dựa trên kiến thức cốt lõi của nghệ thuật thị giác; vừa đảm bảo dạy học tích hợp, vừa đảm bảo dạy học phân hóa và định hướng nghề nghiệp; vừa là môn học bắt buộc ở giai đoạn giáo dục cơ bản, vừa là môn học tự chọn ở giai đoạn giáo dục định hướng nghề nghiệp. Chương trình xây dựng theo hướng mở, tạo điều kiện để tác giả sách giáo khoa và các cơ sở giáo dục cũng như giáo viên có thể vận dụng linh hoạt, sáng tạo và tránh quá tải.
Thứ tư, Chương trình chú trọng đổi mới phương pháp, vận dụng đa dạng hình thức, không gian học tập, các chất liệu, vật liệu sưu tầm, tái sử dụng trong thực hành, sáng tạo. Thông qua lồng ghép thảo luận nghệ thuật và thực hành nghệ thuật, học sinh đồng thời vừa là “người sáng tạo nghệ thuật” vừa là “người thưởng thức nghệ thuật”.
Trong Chương trình giáo dục phổ thông, giáo dục Mỹ thuật được thực hiện dạy học ở cả ba cấp và được chia thành hai giai đoạn:
Giai đoạn giáo dục cơ bản: Mỹ thuật là môn học bắt buộc. Giai đoạn giáo dục định hướng nghề: Mỹ thuật là môn học được lựa chọn theo nguyện vọng và định hướng nghề nghiệp của học sinh.
Thứ năm, chương trình đổi mới đánh giá trọng tâm là đánh giá năng lực thẩm mỹ. Phương pháp đánh giá chủ yếu là đánh giá quá trình kết hợp với đánh giá tổng kết thông qua sử dụng những công cụ đánh giá như quan sát, nhận xét sản phẩm, dự án nhỏ, hồ sơ học tập…; tạo cơ hội để học sinh tự đánh giá và đánh giá đồng đẳng trong thảo luận nghệ thuật và thực hành nghệ thuật.
Những đổi mới chương trình không có nghĩa là xây dựng lại từ đầu mà phải kế thừa và phát triển những ưu điểm của chương trình hiện hành; đổi mới cũng phải khắc phục những hạn chế, bất cập còn tồn tại trong chương trình hiện nay, đáp ứng yêu cầu mới.
Điểm nhấn đổi mới phương pháp và đánh giá
– Phương pháp giáo dục môn học có gì mới để giúp đạt mục tiêu của chương trình?
Việc đổi mới phương pháp dạy học Mỹ thuật theo hướng tiếp cận năng lực là trọng tâm của Chương trình. Dạy học Mỹ thuật theo quan điểm phát triển năng lực không chỉ trang bị kiến thức cho học sinh mà chú trọng rèn luyện năng lực giải quyết vấn đề thẩm mỹ gắn với những tình huống của cuộc sống.
Thông qua lồng ghép thảo luận nghệ thuật và thực hành nghệ thuật, học sinh vừa là “người sáng tạo nghệ thuật” vừa là “người thưởng thức nghệ thuật”, đồng thời là người góp phần xây dựng, phát triển đời sống thẩm mỹ.
Chương trình chú trọng tổ chức cho học sinh học tập thông qua hoạt động trải nghiệm trong môi trường đa dạng, trong lớp học, ngoài cuộc sống, với các hình thức thực hành, sáng tạo, vận dụng các chất liệu, vật liệu sẵn có ở địa phương, vật liệu sưu tầm, tái sử dụng trong cuộc sống.
Chương trình chủ trương phối hợp sử dụng các công cụ, phương tiện học tập truyền thống với khai thác, sử dụng những thiết bị công nghệ, nguồn tài liệu internet một cách phù hợp trong tổ chức dạy học, nhằm tạo cơ hội để học sinh vận dụng kiến thức, kỹ năng, tạo ra sản phẩm mỹ thuật mang tính thời đại, gắn với thực tiễn đời sống.
– Việc đánh giá kết quả giáo dục môn Mỹ thuật có gì mới hay không?
Mục đích của đánh gia kết quả giáo dục là đối chiếu, so sánh năng lực học sinh đạt được với mục tiêu mà môn học đã đặt ra. Chương trình đặt trọng tâm đánh giá khả năng nhận thức thẩm mỹ, khả năng vận dụng kiến thức trong thực hành, sáng tạo và giải quyết vấn đề gắn với thực tiễn.
Phương pháp đánh giá chủ yếu là đánh giá quá trình kết hợp với đánh giá tổng kết thông qua sử dụng những công cụ đánh giá như quan sát, nhận xét sản phẩm, dự án nhỏ, hồ sơ học tập… nhằm có những điều chỉnh kịp thời trong hoạt động dạy và học.
Lưu ý về điều kiện triển khai
– Cô có thể cho biết những điều kiện cần thiết để có thể thực hiện được chương trình mới môn Mỹ thuật?
Việc thay đổi chương trình định hướng nội dung sang định hướng phát triển năng lực cho học sinh, giáo viên cần có cách tiếp cận mới.
Ở cấp tiểu học, giáo viên có thể thực hiện được chương trình trên cơ sở tiếp cận kết quả Dự án Hỗ trợ giáo dục Mỹ thuật tiểu học (SAEPS);
Ở cấp trung học cơ sở, giáo viên chủ động nghiên cứu chương trình, kết hợp tìm hiểu các phương pháp, hình thức tổ chức dạy học thông qua các nguồn tài liệu khác nhau để vận dụng dạy học.
Ở cấp trung học phổ thông, để khắc phục tình trạng thiếu giáo viên, nhà trường có thể căn cứ trên nhu cầu lựa chọn của học sinh, điều kiện thực tiễn của địa phương để tổ chức dạy học một cách linh hoạt, như: mời giáo viên hoặc cho phép học sinh đăng ký học ở cơ sở đào tạo khác.
Trong tổ chức hoạt động dạy học từ phòng học truyền thống sang phòng học bộ môn sẽ phát huy được tối ưu đặc thù của môn học, cũng như khai thác sử dụng các thiết bị và đồ dùng dạy học.
Tuy nhiên, trong thực tế hiện nay, việc chưa có phòng học bộ môn vẫn còn phổ biến, nhà trường và giáo viên có thể tạo ra các không gian, hình thức học tập khác nhau dựa trên điều kiện thực tế; các phương tiện, đồ dùng dạy học cần có: Vật mẫu, họa phẩm, sách báo, tranh ảnh…, đèn chiếu (overhead), máy chiếu (projector), máy tính kết nối Internet… đồng thời, khai thác nguồn vật liệu sẵn có ở địa phương để tổ chức dạy học hiệu quả.
Mục tiêu chương trình môn Mỹ thuật
Thông qua nội dung kiến thức phổ thông cơ bản về mỹ thuật, chương trình môn Mỹ thuật góp phần hình thành, phát triển ở học sinh năng lực thẩm mỹ; bồi dưỡng cho học sinh ý thức tôn trọng sản phẩm văn hóa, nghệ thuật và khả năng ứng dụng năng lực thẩm mỹ vào đời sống;
Trang bị cho học sinh cái nhìn tương đối tổng quát về những ngành nghề liên quan đến nghệ thuật thị giác, để giúp định hướng nghề nghiệp sau khi hoàn thành chương trình giáo dục phổ thông.
Thông qua nội dung và phương pháp giáo dục, môn Mỹ thuật góp phần hình thành, phát triển ở học sinh các phẩm chất yêu nước, nhân ái, chăm chỉ, trung thực, có tinh thần trách nhiệm; các năng lực tự chủ và tự học, giao tiếp và hợp tác, giải quyết vấn đề và sáng tạo.
Hiếu Nguyễn
